Wie is verantwoordelijk voor de vervuiling? Is dat de brandweerkazerne zelf?
De verontreiniging werd veroorzaakt door het gebruik van PFAS-houdend blusschuim bij brandoefeningen van de brandweer. Intussen wordt enkel nog PFAS vrije blusschuim gebruikt. Alle brandweerzones en zones waar een hevige brand heeft gewoed zijn vermoedelijk PFAS-verontreinigde zones omdat er PFAS-houdend blusschuim werd gebruikt. Sinds de PFAS-problematiek werd er overgeschakeld naar PFAS-vrije blusschuim, zodat er bij blusoefeningen geen vervuiling van bodem en grondwater meer kan plaatsvinden.
Wordt de vervuiling verder onderzocht?
Ja. OVAM heeft de brandweerzone aangemaand om bijkomend bodemonderzoek te doen. De resultaten bepalen of er sanering nodig is.
Zullen we verplicht grond moeten afgraven?
Er zijn nog geen resultaten van het bijkomend bodemonderzoek beschikbaar dus kan er nog geen uitspraak worden gedaan worden over het al dan niet verplicht afgraving van grond.
Wanneer weten we meer?
Gemiddeld duurt een bijkomend bodemonderzoek 6 maanden tot 2 jaar. De grote variatie in die timing komt doordat het onderzoek in fases verloopt. Bij de starten worden op basis van een aantal criteria stalen genomen op een bepaalde afstand tot de vastgestelde verontreiniging. Indien er in die stalen nog verontreiniging wordt vastgesteld, wordt de perimeter uitgebreid en worden opnieuw stalen genomen. Dat gaat verder tot er een perimeter kan vastgelegd worden waarin geen verontreinigingen meer vastgesteld werden. Omdat we bij de start niet weten hoe vaak de perimeter moet worden uitgebreid, kunnen we dus ook moeilijk inschatten wanneer de resultaten er zullen zijn.
Kunnen jullie de onderzoeksresultaten vergelijken met andere onderzoeken?
Wij beschikken niet over onderzoeken van andere brandweerzones of van 3M. Bovendien kunnen we deze niet in perspectief zetten, aangezien wij hierin niet geen deskundigheid hebben. Hiervoor kan je beter contact opnemen met de OVAM of via pfas@vlaanderen.be
Zijn er kosten voor inwoners of gemeente?
Neen. Voorlopig zijn er geen kosten voor inwoners of het gemeentebestuur.
Waarom is de perimeter uitgebreid naar 500 meter?
Omdat PFAS niet alleen in de bodem, maar ook in het grondwater werd aangetroffen.
Door grote bouwwerken in het centrum werd gedurende verschillende maanden grondwater weggepompt en afgeleid naar de riolering. Is de vervuiling hierdoor groter?
Dat moet worden onderzocht. OVAM heeft het departement Zorg in kennis gesteld van de PFAS-verontreiniging. Het Departement Zorg neemt de taak op zich om de verschillende bevoegde instanties (Vlaamse Milieumaatschappij, Federale Agentschap voor voedselveiligheid, Departement Landbouw en Visserij,…) te informeren en de nodige acties te ondernemen.
Waarom zijn er geen werken stilgelegd in de zone, bijvoorbeeld die van bedrijvenzone Stone dat deels binnen de 500 meter-perimeter valt?
De no regret-maatregelen golden aanvankelijk enkel binnen een perimeter van 100 meter. Nu worden ook aannemers binnen de 500 meter geïnformeerd over de nodige maatregelen zoals het afdekken van hopen grond, controle van het water, …
Daarnaast zijn voor werven waarbij grond verplaatst wordt de regels rond grondverzet van toepassing. Er is dan een milieuhygiënisch onderzoek vereist van de uit te graven grond. Als daarbij PFAS-concentraties boven de normen worden vastgesteld, worden ook maatregelen opgelegd om verdere verontreiniging tegen te gaan.
Waarom organiseert de gemeente geen infoavond?
We begrijpen de bezorgdheid. Omdat wij geen PFAS-experten zijn, zou een infoavond weinig verduidelijking brengen. We delen de informatie die we ontvangen van de Vlaamse Overheid via deze webpagina. Nieuwe informatie wordt hier telkens toegevoegd.
Kan ik zelf een staal laten nemen?
Dat kan. Een lijst van van laboratoria en monsternemers vind je hier Overzichtslijsten erkende personen, bedrijven en opleidingscentra | Vlaanderen.be. Scroll door naar de lijst van erkende laboratoria en de bodemsaneringsdeskundigen. De kostprijs hiervan dien je zelf te dragen. Er is geen tussenkomst van de overheid hiervoor.
Staalnames en analyses worden afgeraden door OVAM. PFAS-analyses zijn vrij duur. Er is uit veiligheid een perimeter tot 500 meter vastgelegd, maar dit wil niet zeggen dat iedereen die zich binnen deze perimeter bevindt, effectief PFAS in zijn grond heeft zitten. Daarom is een willekeurige staalneming door iedere inwoner in zijn tuin nutteloos, gezien de hoge kost van de analyses. Uitsluitsel of er PFAS in je tuin zit, krijg je zodra het volledig bijkomende bodemonderzoek is opgeleverd. Als jouw tuin interessant is om een staal te nemen, gebeurt dat op initiatief van de bodemsaneringsdeskundige en zijn de kosten niet ten laste van de bewoner.
Wat met vroegere blusoefenzones zoals het politiegebouw (KLM)?
Er geldt enkel een onderzoeksplicht bij verkoop, sluiting of faillissement van een terrein. De eigenaar (KLM) kan enkel gevraagd worden om vrijwillig een bodemonderzoek te doen. De OVAM is bevoegd voor alles wat bodemverontreiniging in Vlaanderen betreft.
Wat als een buur geen maatregelen neemt?
De voorzorgsmaatregelen zijn aanbevelingen, geen verplichtingen. We kunnen als lokaal bestuur dus niet handhaven.
Waarom al deze voorzichtigheid als de exacte risico's nog moeten worden onderzocht?
PFAS (Per- en polyfluoralkylstoffen) zijn chemisch zeer stabiele stoffen die moeilijk afbreekbaar zijn in het milieu én in het lichaam – daarom worden ze ook wel “forever chemicals” genoemd. Ze kunnen zich opstapelen in het menselijk lichaam, vooral in het bloed, de lever en de nieren. Langdurige blootstelling kan volgens internationale studies bijdragen aan:
- Verhoogde cholesterolwaarden
- Verstoring van het immuunsysteem (bv. minder effectieve werking van vaccinaties)
- Effecten op de lever en hormonen
- Mogelijk verhoogd risico op sommige kankers bij zeer hoge blootstelling
Om die reden zijn er op Vlaams niveau "no regret"-maatregelen uitgewerkt die preventief handelen stimuleren, zelfs wanneer de exacte risico’s nog verder onderzocht worden.
Wat zijn betrouwbare websites waar ik meer informatie kan vinden?
- Hier kan je alvast betrouwbare informatie terugvinden:
- Over PFAS en de gezondheidsrisico’s
- Tips om blootstelling te beperken
- Specifieke no regret-maatregelen rond brandweeroefenterreinen
Verder geldt voor iedereen dat een gezonde levensstijl belangrijk is, zoals niet roken, alcohol met mate consumeren, gezonde voeding, voldoende bewegen, onder- of overgewicht vermijden,…. Op de website van Gezond Leven vind je concrete tips en onderbouwd advies.