|
De Diepensteynmolen is een watermolen met (verwijderd) metalen onderslagrad op de Molenbeek in de Watermolenstraat 35, op 800 meter ten noorden van de kerk van Steenhuffel.
Hij werd gebouwd voor 1279. Grondige verbouwingen vonden plaats voor 1686 en 1795 (datering in de frontbalk op de maalzolder). Tot laatstgenoemd jaar - het einde van het Ancien Regime - behoorde de molen toe aan de heerlijkheid van Diepensteyn. Sinds 1730 werd de molen begaan door de molenaarsfamilie De Boeck.
Eigenaars:
- tot 1795: opeenvolgende heren van Diepensteyn
- voor 1830: de Lalaing graaf Charles Joseph Ghislain, eigenaar te Brussel
- 1840, erfenis: de weduwe
- 13.01.1859, deling: de Lalaing graaf Maximilien Jean François Ghislain, eigenaar te Brussel
- 12.12.1881, erfenis: de kinderen (overlijden van Maximilien de Lalaing)
- 23.02.1892, deling: de Lalaing graaf Jaques Henri Eduard, eigenaar te Brussel (notaris Deruydts)
- 10.10.1917, erfenis: a) de Lalaing-Allard Jacques Maximilien Paul Emmanuel, eigenaar te Brussel en b) de Lalaing Jean, minderjarige te Oostkamp (overlijden van Jacques de Lalaing)
- 1971, erfenis: de weduwe en kinderen te Nyon (Zwitserland), later te Zandbergen (verklaring van 4 juli 1976)
- 2016, eigenaar: Deboeck
De molen draaide tot in de jaren 1950. Enkele jaren later verdween het rad tijdens saneringswerken aan de Molenbeek. Het prachtig kasteel van Diepensteyn is nu opgenomen in het domein is van de brouwerij Palm.
De watermolen zelf is sinds 1976 ingericht als huis. De watergevel, die dwars op de Molenbeek staat, is deels opgetrokken uit natuursteen. Het metalen onderslagrad is verdwenen: buiten de muur steekt nog het stompje van de afgezaagde metalen wateras.
Op 10 maart 1994 werd de watermolen beschermd als monument. De omgeving was al op 14.10.1980 opgenomen in de beschermde site van het Diepensteynkasteel. Hopelijk krijgt deze molen, die nog zijn typisch uitzicht en zijn inrichting heeft bewaard, zijn waterrad terug.
Lieven DENEWET, Frans DE BOECK & Herman HOLEMANS
Bouwkundige beschrijving (Agentschap Onroerend Erfgoed, Jo DE SCHEPPER, 1994)
Het is een molen met gemengde archaïsche en laat-19de-eeuwse kenmerken die zeer goed de evolutie in de technologie van de waterbouw illustreren.
De molen bestaat uit een boerenerf gevormd door een schuur en stallingen die in een halfgesloten formatie zijn opgesteld. Op enige afstand van de molen bevindt zich het kasteel van Diepensteyn.
Het betreft een bakstenen gebouw van één tot anderhalve bouwlaag. Langgevelig over vijf traveeën, met witgeschilderde voorgevel, onder zadeldak met S-pannen, waarin zich zowel de molen als de molenaarswoning bevinden. Toegang via de maalruimte. Horizontaal afgedekte deur- en vensteropeningen. De lateien fungeren meteen als onderdorpel (eigenlijk tussendorpel) voor de halve vensteropeningen die zich in de borstwering van de zolderverdieping bevinden. Geprofileerde daklijst.
In de achtergevel: onder meer twee getraliede vensteropeningen ter hoogte van de hoog- of voutekamer. Watergevel met partijen in kalkzandsteen en voorzien van zware gesmede X-ankers; ter hoogte van de maalzolder bevindt zich een van een houten kader voorziene, spleetvormige opening ten behoeve van de houten bedieningshefboom van de maalsluis.
De zoldervloer bestaat uit brede planken. Het dakgebint is oorspronkelijk en bestaat uit ruw afgewerkte balken met houten verbindingen. Op de zolder bevindt zich een lemen optrekje voor de muldersknecht.
Sluiswerk en waterrad zijn verdwenen; de bakstenen sluismuren en strekdam zijn nog aanwezig.
Asput (hel) met bakstenen en natuurstenen muren en bevloering van gestampte grond. De maalas is verdwenen (weggenomen in 1980)
Maalzolder op halve hoogte op houten structuur met gedateerde frontbalk "1795".
Drie koppels maalstenen (1 La Ferté, 1 Andernach, 1 kunststeen) in frontale opstelling waarvan er twee aangedreven worden door een elektro-motor CEB via riem, riemwiel en gietijzeren raderwerk (tweede helft 19de eeuw) met putwiel en lantaarn op gesmeed onderijzer, voor aandrijving met waterkracht.
Twee taatspotten bevinden zich op een gietijzeren console, één taatspot op een houten balk. Uit- en inschakeling van rondsels door middel van spanring; twee x lichtsysteem door middel van bedieningswiel; 1 x lichtsysteem door middel van op en neer bewegen van houten ijzerbalk die met bout kan vastgezet worden.
De steenkoppels hebben een volledig houten toebehoren met uitzondering van één van de steenkisten die bestaat uit een houten geraamte met zinken bekleding. Drie vierkante archaïsche steenkistringen. Afzonderlijke meelgoten. Eén houten galg. Eén graankuismachine (op zolder 1) voorziet één van de maalstenen van graan via houten goot. Eén builinstallatie "Van de Velde Haaltert", hout, vijf uitgangen (gelijkvloers). Binnenluiwerk, volledig in hout (klauwwiel met houten klauwen) met riemaandrijving, inschakeling via meervoudig systeem van hefbomen. Menger met riemaandrijving en konische tandradkoppeling. Gietijzeren haverpletter, elektrisch aangedreven. De elektromotor C.E.B. wordt bediend via rheostaat met bedieningswieltje; één weegschaal; één wanmolen.
|
Steenhuffel (Londerzeel), Vlaams-Brabant
